Mọc răng là cột mốc phát triển đầu đời quan trọng, đánh dấu sự hoàn thiện dần hệ tiêu hoá và khả năng ăn dặm của trẻ. Tuy nhiên, quá trình này thường đi kèm với nhiều thay đổi khiến bé khó chịu, quấy khóc, bỏ bú… khiến nhiều cha mẹ lo lắng. Việc nhận biết sớm dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu sẽ giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc chăm sóc, giảm đau và hỗ trợ con phát triển khỏe mạnh. Bài viết sau sẽ giúp mẹ hiểu rõ thời điểm bé mọc răng, những biểu hiện thường gặp và cách xử trí hiệu quả tại nhà.
Khi nào trẻ bắt đầu mọc răng và những dấu hiệu cần biết
Mọc răng là cột mốc phát triển tự nhiên quan trọng liên quan đến thể chất mà hầu hết trẻ đều trải qua trong năm đầu đời. Thông thường, dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu có thể xuất hiện từ tháng thứ 4 đến tháng thứ 7, nhưng cũng có bé chậm hơn, từ tháng thứ 9–12 mới mọc chiếc răng đầu tiên. Thời điểm này có thể thay đổi tùy thuộc vào yếu tố di truyền và tình trạng dinh dưỡng của mỗi bé. Răng sữa đầu tiên thường là hai răng cửa dưới, sau đó là răng cửa trên và tiếp theo là các răng hàm. Quá trình mọc răng kéo dài đến khi bé được khoảng 2,5–3 tuổi với tổng cộng 20 chiếc răng sữa.
Dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu mà mẹ cần lưu ý
Giai đoạn mọc răng đầu đời thường khiến trẻ khó chịu và có nhiều thay đổi bất thường về thể chất và hành vi. Việc nhận biết đúng dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu sẽ giúp cha mẹ có hướng xử lý kịp thời, hỗ trợ bé vượt qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng hơn.
Chảy nhiều nước dãi
Một trong những dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu rõ rệt nhất là hiện tượng chảy nhiều nước dãi, có thể gây ướt áo, khăn hoặc gối. Khi răng bắt đầu nhú lên khỏi nướu, các dây thần kinh vùng miệng bị kích thích khiến tuyến nước bọt hoạt động mạnh hơn. Điều này dẫn đến hiện tượng trẻ tiết nước dãi liên tục, có thể khiến vùng da quanh miệng, cằm bị ẩm ướt và nổi mẩn. Việc tiết nước bọt cũng là phản ứng sinh lý giúp làm dịu cảm giác khó chịu ở vùng sắp mọc răng.
Để xử lý, mẹ nên dùng khăn mềm, sạch lau khô nước dãi thường xuyên, tránh để da bé bị kích ứng hoặc nhiễm trùng. Có thể thoa thêm lớp kem dưỡng ẩm dịu nhẹ dành cho trẻ nhỏ ở vùng da quanh miệng sau khi đã lau sạch nước dãi, tránh bôi quá sát vùng miệng khiến bé vô tình nuốt phải. Ngoài ra, mẹ nên cho bé mặc thêm yếm hoặc áo không quá mọng để tránh nước dãi thấm ướt áo gây cảm lạnh.
Nướu bị sưng, đỏ
Trước và trong thời gian răng sữa bắt đầu trồi lên khỏi nướu, phần mô mềm bị đẩy lên dẫn đến tình trạng sưng tấy và đỏ rát. Trẻ thường có biểu hiện đau nhức vùng lợi, đặc biệt ở vị trí răng chuẩn bị mọc. Đây là một trong những dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu mà mẹ dễ dàng nhận thấy nếu quan sát kỹ vùng nướu.
Mẹ có thể dùng khăn sạch hoặc gạc lạnh để chườm nhẹ vùng nướu, giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn. Nếu bé quá đau, có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng gel bôi nướu chuyên dụng cho trẻ. Tuyệt đối không được tự ý cho trẻ dùng thuốc giảm đau hoặc kháng sinh khi chưa có chỉ định từ chuyên gia y tế.
Hay nhai, cắn đồ vật
Trẻ trong giai đoạn mọc răng có xu hướng đưa mọi thứ vào miệng, từ ngón tay, khăn, thức ăn đến đồ chơi. Việc nhai cắn giúp tạo áp lực ngược lên nướu, giảm cảm giác ngứa và đau do răng mọc. Đây là phản xạ tự nhiên và phổ biến trong số các dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu.
Để đảm bảo an toàn, mẹ nên chuẩn bị đồ chơi gặm nướu bằng silicone hoặc cao su mềm, đã được tiệt trùng và thiết kế dành riêng cho trẻ sơ sinh. Tránh để bé cắn các vật cứng, đồ nhọn, bẩn hoặc đồ vật không rõ nguồn gốc, dễ gây tổn thương nướu, nhiễm khuẩn khoang miệng hoặc gây ngộ độc cho bé.
Sốt nhẹ
Sự kích thích thần kinh và thay đổi sinh lý trong quá trình mọc răng có thể gây ra tình trạng sốt nhẹ ở một số bé sơ sinh. Thông thường, nhiệt độ cơ thể bé sẽ dao động từ 37,5 – 38,5°C và không kéo dài quá 2 – 3 ngày. Tuy sốt nhẹ là biểu hiện khá phổ biến trong số những dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu, nhưng nếu bé sốt cao trên 38,5°C, sốt kéo dài quá 3 ngày hoặc kèm các triệu chứng như tiêu chảy, bỏ bú, nổi mẩn… mẹ nên đưa bé đi khám để loại trừ các nguyên nhân bệnh lý khác.
Trong thời gian này, mẹ nên cho bé mặc đồ thoáng mát, theo dõi nhiệt độ cơ thể thường xuyên và đảm bảo bé được bổ sung đủ nước. Mẹ cũng có thể hỏi ý kiến bác sĩ để dự phòng sẵn một vài loại thuốc hạ sốt không kê đơn phù hợp cho bé tại nhà.
Bú kém hơn
Trong giai đoạn răng nhú lên, cảm giác ê buốt và sưng nướu khiến bé trở nên lười bú, thậm chí bỏ bú tạm thời. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng nếu không được theo dõi kỹ càng. Đây cũng là một dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu mà ba mẹ cần lưu ý.
Để hỗ trợ bé trong giai đoạn này, mẹ nên chia nhỏ cữ bú, chọn thời điểm bé cảm thấy dễ chịu để cho bú, có thể thay đổi tư thế bú giúp bé thoải mái hơn. Nếu trẻ đã ăn dặm, nên ưu tiên thực phẩm mềm, dễ nuốt và nguội nhẹ để giảm kích ứng nướu. Mẹ không nên ép bé bú khi bé đang khó chịu để tránh gây áp lực lên nướu và tinh thần của bé. Trường hợp bé bỏ bú trong nhiều cữ liên tiếp, mẹ cần đưa đi thăm khám để được tư vấn kịp thời.
Trẻ quấy khóc
Quấy khóc là phản ứng thường gặp khi trẻ cảm thấy khó chịu trong cơ thể, đặc biệt trong thời kỳ mọc răng. Những cơn đau âm ỉ vùng nướu khiến trẻ khó chịu kéo dài, dẫn đến việc ngủ không ngon giấc, ngủ ít, hay giật mình và cáu gắt, quấy khóc nhiều hơn bình thường. Đây là một trong những dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu mà hầu hết các bé đều trải qua, do vậy ba mẹ không nên quá lo lắng.
Thay vào đó, ba mẹ nên giữ môi trường yên tĩnh, hạn chế ánh sáng mạnh và tiếng ồn, vỗ về nhẹ nhàng để giúp bé dễ ngủ hơn. Có thể massage nhẹ nhàng lưng, tay chân hoặc hát ru để bé cảm thấy được an toàn. Tuyệt đối không lạm dụng thuốc giảm đau để dỗ trẻ yên giấc nếu không có hướng dẫn từ bác sĩ.
Các mẹo giảm đau và khó chịu cho trẻ khi mọc răng
Khi phát hiện dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu, mẹ có thể áp dụng một số mẹo đơn giản nhưng hiệu quả để giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn. Những biện pháp hỗ trợ đúng cách sẽ giúp bé giảm thiểu sự khó chịu, ngủ ngon và ăn uống tốt hơn trong giai đoạn này.
- Dùng đồ chơi nhai an toàn: Đồ chơi gặm nướu giúp giảm sưng và ngứa nướu, đồng thời phân tán sự chú ý của bé. Mẹ nên chọn đồ chơi làm bằng silicone, không chứa BPA, dễ tiệt trùng và phù hợp với kích cỡ miệng bé.
- Dùng nước mát hoặc khăn lạnh: Nước mát hoặc khăn lạnh có tác dụng gây tê tạm thời và giúp làm dịu nướu bị sưng. Mẹ có thể dùng khăn xô sạch, nhúng nước lọc, để trong ngăn mát rồi cho bé cắn.
- Massage nhẹ nhàng vùng nướu: Massage giúp tăng tuần hoàn máu, làm dịu sự khó chịu và giúp bé thư giãn. Mẹ nên rửa tay sạch và dùng ngón tay trỏ nhẹ nhàng xoa lên nướu của bé, mỗi lần khoảng 1-2 phút.
Cách chăm sóc khi trẻ mọc răng
Khi trẻ xuất hiện các dấu hiệu mọc răng lần đầu, ngoài việc giúp con giảm đau và khó chịu, ba mẹ cũng cần chú ý chăm sóc toàn diện về dinh dưỡng và giấc ngủ. Đây là hai yếu tố quan trọng giúp bé phục hồi nhanh, phát triển khỏe mạnh và dễ dàng vượt qua giai đoạn mọc răng.
Chế độ dinh dưỡng phù hợp
Nướu nhạy cảm khiến bé thường biếng ăn, quấy khóc, do đó việc xây dựng thực đơn khoa học và phù hợp là điều ba mẹ cần phải lưu ý. Mẹ nên ưu tiên những thực phẩm dễ tiêu hóa, mát, giàu dưỡng chất để vừa giúp bé giảm khó chịu nướu, vừa bổ sung năng lượng phù hợp.
Một số lưu ý khi xây dựng chế độ dinh dưỡng cho trẻ mọc răng:
- Ưu tiên thực phẩm mềm, dễ nuốt như cháo loãng, súp nghiền, khoai nghiền, bột dinh dưỡng pha loãng.
- Bổ sung trái cây mát, ít axit như chuối, lê, táo hấp, đu đủ chín… để giúp bé tiêu hóa dễ dàng hơn.
- Tăng cường bổ sung canxi và vitamin D từ sữa công thức, sữa chua không đường, trứng, cá hồi… giúp răng chắc khỏe, mọc đều.
- Cho bé uống đủ nước để làm dịu vùng nướu và ngăn ngừa tình trạng khô miệng, táo bón.
- Tránh thức ăn quá nóng, quá lạnh, cứng hoặc cay có thể khiến nướu bị kích thích khiến bé khó chịu hơn.
- Nếu bé vẫn đang bú mẹ, mẹ cần duy trì chế độ ăn đủ dưỡng chất, uống nhiều nước và tránh các thực phẩm dễ gây dị ứng hay ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ.
=>>> Mẹ tham khảo thêm: Bé 10 tháng tuổi ăn được những gì? Ăn dặm khoa học, dinh dưỡng cho bé
Chế độ ngủ và nghỉ ngơi cho trẻ
Giấc ngủ là thời gian cơ thể bé nghỉ ngơi, phục hồi và phát triển. Tuy nhiên, những dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu như ngủ không sâu, dễ giật mình hoặc khó ngủ vì đau nhức vùng nướu sẽ gây ảnh hưởng lớn đến giấc ngủ và nhịp độ sinh hoạt của trẻ. Do đó, ba mẹ cần thiết lập thói quen ngủ khoa học từ sớm và tạo điều kiện tối ưu để bé nghỉ ngơi tốt hơn.
- Trẻ sơ sinh và dưới 1 tuổi nên ngủ từ 12 – 16 giờ/ngày, bao gồm cả giấc ngủ ban ngày và ban đêm.
- Nên cho trẻ đi ngủ sớm, tốt nhất nên bắt đầu ngủ từ 19h30 – 21h, đảm bảo thời gian ngủ giúp đồng bộ nhịp sinh học và hỗ trợ sản sinh hormone tăng trưởng.
- Giữ phòng ngủ yên tĩnh, thoáng mát, ít ánh sáng, tránh tiếng ồn đột ngột làm bé giật mình.
- Có thể massage nhẹ nhàng, tắm nước ấm hoặc ru bé bằng nhạc nhẹ để giúp bé thư giãn, dễ vào giấc hơn.
- Theo dõi giấc ngủ và phản ứng của bé, nếu thấy bé thường xuyên ngủ ít, giật mình quấy khóc hay mất ngủ kéo dài, mẹ nên trao đổi với bác sĩ để được tư vấn.
Lưu ý về vệ sinh răng miệng cho trẻ trong giai đoạn mọc răng
Ngay từ khi phát hiện dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu cho đến khi những chiếc răng đầu tiên bắt đầu nhú lên, ba mẹ cần phải chú ý đến việc vệ sinh răng miệng đúng cách, giúp ngăn ngừa vi khuẩn, phòng ngừa viêm nướu và hình thành thói quen chăm sóc răng từ sớm cho trẻ. Nướu răng của trẻ trong giai đoạn này đặc biệt nhạy cảm, nếu không được làm sạch kỹ, vi khuẩn và cặn sữa có thể tích tụ dẫn đến tình trạng hôi miệng, viêm nhiễm, thậm chí ảnh hưởng đến quá trình mọc răng.
Dưới đây là những điểm mẹ cần đặc biệt chú ý:
- Vệ sinh miệng hằng ngày ngay cả khi chưa mọc răng: Sử dụng gạc sạch hoặc khăn xô tiệt trùng, quấn quanh ngón tay và thấm nước ấm, sau đó lau nhẹ nướu, lưỡi và vòm miệng cho trẻ mỗi ngày – đặc biệt là sau các cữ bú hoặc bữa ăn.
- Chuyển dần sang bàn chải răng siêu mềm khi răng mọc lên rõ: Khi bé đã có vài chiếc răng nhú rõ, mẹ có thể sử dụng bàn chải có lông cực mềm dành cho trẻ sơ sinh để chải nhẹ răng và nướu, giúp loại bỏ mảng bám và ngăn ngừa sâu răng từ sớm.
- Không sử dụng kem đánh răng chứa fluor khi chưa có chỉ định bác sĩ: Fluor dù có tác dụng chống sâu răng nhưng có thể gây hại nếu bé nuốt phải. Trẻ dưới 2 tuổi chỉ nên sử dụng kem đánh răng không chứa fluor hoặc những loại kem và bàn chải theo đúng hướng dẫn từ bác sĩ chuyên khoa.
- Tạo thói quen chăm sóc răng miệng từ sớm: Việc cho bé quen với việc vệ sinh miệng hằng ngày sẽ giúp trẻ hợp tác tốt hơn khi lớn, hình thành nền tảng vững chắc để duy trì hàm răng khỏe mạnh về sau. Đồng thời, đây cũng là cách tốt để mẹ kiểm tra răng và nướu, phát hiện sớm bất thường nếu có.
Giữ vệ sinh răng miệng sạch sẽ trong giai đoạn mọc răng sẽ giúp bé xoa dịu những dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu, tránh các bệnh lý răng miệng, tạo cảm giác dễ chịu hơn, giúp trẻ ăn ngon, ngủ ngon hơn mỗi ngày.
Trên đây là những dấu hiệu trẻ mọc răng lần đầu, giai đoạn mọc răng là một bước ngoặt quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ, đòi hỏi sự chăm sóc kỹ lưỡng cả về dinh dưỡng, vệ sinh răng miệng và tinh thần. Trong thời gian này, nhiều bé sẽ ăn kém, bú ít do khó chịu ở nướu, khiến nguy cơ thiếu hụt dưỡng chất trở nên cao hơn. Vì vậy, ngoài chế độ ăn phù hợp, việc bổ sung thêm sữa công thức chất lượng là giải pháp hiệu quả để đảm bảo bé vẫn được cung cấp đủ canxi, vitamin D, kẽm, DHA và các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của răng, xương và não bộ.
=>>> Xem thêm: Bổ sung Canxi cho bé như thế nào cho đúng và đủ?
Sữa Morinaga – thương hiệu dinh dưỡng cao cấp đến từ Nhật Bản – là lựa chọn lý tưởng dành cho mẹ và bé trong giai đoạn mọc răng. Với công thức gần giống sữa mẹ, Morinaga bổ sung Canxi + vitamin D hỗ trợ răng và hệ xương chắc khỏe, Lactoferrin giúp tăng cường miễn dịch, cùng các lợi khuẩn BB536 giúp bé tiêu hóa dễ dàng, giảm nguy cơ táo bón và quấy khóc. Ngoài ra, Morinaga còn chứa DHA, ARA, i-ốt, taurine… giúp bé phát triển trí não và thể chất toàn diện.
Chọn sữa Morinaga trong giai đoạn bé mọc răng không chỉ giúp mẹ yên tâm về dinh dưỡng mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển khỏe mạnh, thông minh của bé yêu ngay từ những năm tháng đầu đời.
