“Em bé biết bò trước hay ngồi trước?” là một trong những thắc mắc phổ biến của các bậc phụ huynh khi con bắt đầu bước vào giai đoạn phát triển vận động đầu đời. Mỗi trẻ có tốc độ phát triển khác nhau, tuy nhiên, việc hiểu rõ mốc thời gian, dấu hiệu nhận biết và cách hỗ trợ đúng cách sẽ giúp bé phát triển khỏe mạnh, linh hoạt và đúng chuẩn. Hãy cùng tìm hiểu để ba mẹ có thể đồng hành cùng con trong những cột mốc đầu đời đầy ý nghĩa này nhé!
Em bé biết bò trước hay ngồi trước?
Việc bé biết bò trước hay ngồi trước phụ thuộc vào từng trẻ, tuy nhiên theo đa số các nghiên cứu về phát triển vận động, trẻ thường biết ngồi trước rồi mới biết bò. Ngồi là một kỹ năng mang tính tĩnh, yêu cầu bé có khả năng giữ thăng bằng phần thân trên, trong khi bò là kỹ năng vận động chủ động, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa tay, chân và cơ lưng.
Theo các chuyên gia nhi khoa và hướng dẫn từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), bé có thể bắt đầu học ngồi từ khoảng 4 – 6 tháng tuổi, và ngồi vững vào khoảng 6 – 8 tháng tuổi. Trong khi đó, hành động bò thường xuất hiện ở giai đoạn từ 7 – 10 tháng tuổi. Việc ngồi vững giúp trẻ ổn định phần thân trên và rèn luyện khả năng kiểm soát cơ bắp – tiền đề quan trọng để bước vào giai đoạn bò.
Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp hiếm bé bò trước khi ngồi, nhưng thường là bò theo kiểu trườn hoặc đẩy thân bằng tay. Nhìn chung, trình tự phát triển có thể linh hoạt tùy vào thể trạng, môi trường và mức độ vận động được khuyến khích của từng bé.
Dấu hiệu nhận biết trẻ sắp biết ngồi và sắp biết bò
Để đồng hành cùng bé trong giai đoạn phát triển vận động, ba mẹ có thể quan sát một số biểu hiện đặc trưng giúp nhận biết khi bé chuẩn bị ngồi hoặc bò.
Dấu hiệu trẻ sắp biết ngồi
Với kỹ năng ngồi, hầu hết trẻ bắt đầu có thể tự ngồi mà không cần hỗ trợ vào khoảng 6 – 8 tháng tuổi. Lúc này, cơ lưng và cổ của bé đã đủ cứng cáp để giữ cơ thể thăng bằng. Một số bé có thể ngồi sớm hơn từ 5 tháng, trong khi số khác có thể cần đến hơn 8 tháng mới ngồi vững được.
Một số dấu hiệu cho thấy trẻ sắp biết ngồi là:
- Bé có thể nâng đầu vững vàng khi nằm ngửa hoặc nằm sấp.
- Cổ và lưng của bé ngày càng cứng cáp, có thể duỗi thẳng lưng khi được đỡ nhẹ.
- Khi được đặt ngồi có điểm tựa (như gối hoặc lòng mẹ), bé cố gắng giữ thăng bằng, ít ngả người về trước hoặc sau.
- Bé bắt đầu chống tay xuống sàn để giữ cơ thể thẳng khi ở tư thế ngồi.
Những dấu hiệu trên cho thấy hệ thống cơ lưng và cơ cổ của bé đang phát triển tốt, đây cũng là yếu tố cốt lõi để bé có thể ngồi vững.
Dấu hiệu trẻ sắp biết bò
Với kỹ năng bò, bé thường bắt đầu trườn hoặc bò vào khoảng 7 – 10 tháng tuổi. Một số bé có thể bắt đầu bò sớm từ 6 tháng, đặc biệt nếu được tạo điều kiện vận động thường xuyên. Ngược lại, cũng có bé đến 10 tháng mới bắt đầu bò – thậm chí có trường hợp bé bỏ qua giai đoạn bò và chuyển thẳng sang đứng và đi.
Một số dấu hiệu cho thấy trẻ sắp biết bò là:
- Bé thường xuyên lăn người, trườn người hoặc cố gắng di chuyển khi nằm sấp.
- Bé có xu hướng đẩy người lên bằng hai tay, đồng thời nâng phần ngực khỏi mặt sàn.
- Một số bé tập nâng hông lên cao, tạo thành tư thế giống như đang bò nhưng chưa di chuyển được.
- Bé bắt đầu có hành động đưa tay ra phía trước, nhoài người tới các đồ vật yêu thích.
Khi thấy những dấu hiệu này, ba mẹ có thể bắt đầu hỗ trợ bé bằng cách tạo không gian thoáng, khuyến khích trẻ nằm sấp nhiều hơn và đặt đồ chơi ở khoảng cách phù hợp để khơi gợi ý muốn di chuyển.
Độ tuổi và thời gian khi trẻ biết bò và ngồi
Mỗi bé có một tốc độ phát triển khác nhau, nhưng nhìn chung, kỹ năng ngồi và bò thường xuất hiện trong khoảng thời gian từ 6 đến 10 tháng tuổi. Việc hiểu rõ mốc phát triển này sẽ giúp ba mẹ theo dõi và hỗ trợ bé tốt hơn.
Trẻ mấy tháng biết bò?
Theo khuyến cáo từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), trẻ sơ sinh thường bắt đầu biết bò từ 7 đến 10 tháng tuổi. Một số bé có thể bò sớm hơn hoặc muộn hơn một chút, nhưng điều này thường không ảnh hưởng đến sự phát triển tổng thể.
Trước khi bé bò thành thạo, cha mẹ có thể quan sát thấy bé trườn, đẩy người bằng tay hoặc đầu gối, hoặc xoay mình để di chuyển. Đây là những dấu hiệu cho thấy hệ vận động đang phát triển tốt và bé đã sẵn sàng bước vào giai đoạn mới.
Bé mấy tháng biết ngồi và bò?
Thông thường, trẻ có thể bắt đầu ngồi vững từ khoảng 6 tháng tuổi và bò từ tháng thứ 7 đến tháng thứ 9. Tuy nhiên, có bé sẽ biết ngồi trước khi biết bò, và cũng có bé sẽ bò trước khi ngồi vững.
Ngồi và bò là hai kỹ năng vận động lớn quan trọng, giúp bé tăng cường cơ lưng, cơ bụng và khả năng kiểm soát cũng như vận động cơ thể. Bé có thể tập song song cả hai kỹ năng và phát triển theo nhịp độ riêng, miễn là bé vẫn đạt các mốc phát triển vận động trong khoảng thời gian hợp lý.
Tuy nhiên, ba mẹ cần lưu ý không nên quá ép buộc bé tập luyện việc ngồi và bò, tránh gây ảnh hưởng đến xương khớp, cơ bắp và sự phát triển hành vi tự nhiên của trẻ nhỏ.
Các kiểu bò của bé
Bò là một kỹ năng vận động có thể biểu hiện ở nhiều hình thức khác nhau. Mỗi em bé sẽ có một kiểu bò riêng tùy thuộc vào khả năng kiểm soát cơ thể và môi trường tập luyện.
Một số kiểu bò phổ biến ở trẻ bao gồm:
- Bò bằng tay và đầu gối (classic crawl): Đây là kiểu bò phổ biến nhất, bé di chuyển bằng cách nâng thân người và chống tay – đầu gối.
- Bò bằng bụng (commando crawl): Bé dùng tay kéo thân người trườn trên sàn, thường thấy ở giai đoạn đầu mới tập bò.
- Bò ngược: Một số bé lại bò lùi thay vì tiến về phía trước, điều này hoàn toàn bình thường và thường chỉ xuất hiện trong một vài giai đoạn.
- Bò bằng mông (scooting): Bé ngồi và dùng tay đẩy cơ thể về phía trước mà không dùng chân.
- Bò chéo tay chân: Bé di chuyển bằng cách đồng thời đẩy tay phải và chân trái (hoặc ngược lại), cho thấy sự phối hợp vận động tốt.
Mỗi kiểu bò đều phản ánh quá trình khám phá và phát triển kỹ năng vận động riêng biệt của trẻ. Cha mẹ không nên quá lo lắng nếu bé không bò theo “cách thông thường”. Miễn là bé vẫn năng động và không có dấu hiệu chậm phát triển, hãy để bé tự phát triển hành vi của mình một cách tự nhiên.
Bé học bò như thế nào?
Trước khi biết bò, bé trải qua một quá trình phát triển vận động tuần tự, bắt đầu từ việc kiểm soát đầu cổ, đến lật người, trườn, và cuối cùng là bò. Mỗi bước đi nhỏ đều đóng vai trò quan trọng trong việc rèn luyện cơ bắp và phối hợp tay chân.
Thông thường, bé bắt đầu học cách trườn bằng bụng để tiến về phía trước hoặc lùi lại. Tiếp theo, bé sẽ tập chống tay và đầu gối, lắc lư người để giữ thăng bằng. Đây là giai đoạn bé học cách điều phối giữa tay và chân. Sau một vài tuần tập luyện, bé sẽ có thể di chuyển linh hoạt bằng cách bò đều, phối hợp nhịp nhàng cả bốn chi.
Cha mẹ có thể nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt qua từng tuần. Mỗi bé sẽ có tốc độ khác nhau, vì vậy không cần quá lo lắng nếu bé chưa bò đúng “thời điểm chuẩn” mà hãy yên tâm vì con bạn vẫn năng động và khỏe mạnh.
Cha mẹ cần làm gì để giúp bé tập ngồi và tập bò?
Để giúp bé phát triển kỹ năng vận động một cách tự nhiên và an toàn, cha mẹ đóng vai trò rất quan trọng trong việc tạo điều kiện và hỗ trợ quá trình tập luyện hằng ngày của bé.
Khuyến khích bé tập ngồi
Ngay từ khi bé có thể giữ đầu vững (thường từ 4 tháng tuổi trở đi), cha mẹ có thể tập cho bé ngồi với sự hỗ trợ, như dùng gối chặn hai bên hoặc cho bé ngồi trong lòng. Khi bé được 6 tháng, bạn có thể để bé ngồi trên sàn với sự giám sát của người lớn, cho bé chơi với các đồ chơi đặt phía trước để rèn luyện khả năng giữ thăng bằng.
Việc tăng cường thời gian ngồi chơi mỗi ngày không chỉ giúp bé làm quen với tư thế mới, mà còn phát triển cơ cổ, lưng và bụng – các nhóm cơ cốt lõi để ngồi vững. Tuy nhiên, khi bé cảm thấy mỏi hoặc bắt đầu phản đối, quấy khóc, ba mẹ không nên tiếp tục ép bé ngồi.
Khuyến khích bé tập bò
Để hỗ trợ bé học bò, cha mẹ nên bắt đầu bằng cách cho bé nằm sấp mỗi ngày từ khi sơ sinh (tummy time). Đây là hoạt động quan trọng giúp bé phát triển cơ vai, cổ và lưng. Khi bé lớn hơn (khoảng 6 tháng), bạn có thể đặt đồ chơi yêu thích ở khoảng cách ngắn phía trước bé, khuyến khích bé với tới.
Đồng thời, hãy tạo một không gian an toàn và thoải mái, chẳng hạn như sàn phẳng với thảm mềm, tránh các vật dụng sắc nhọn, dễ vỡ hoặc gây nguy hiểm. Ba mẹ cũng có thể cân nhắc lựa chọn những thiết bị hoặc phụ kiện hỗ trợ bé tập bò. Tuy nhiên cần chọn loại và thời gian sử dụng phù hợp để tránh việc cơ thể của trẻ bị lười trong việc phát triển các kỹ năng một cách tự nhiên.
Bảo vệ bé khi bắt đầu tập ngồi và tập bò
Khi bé bắt đầu giai đoạn vận động như ngồi và bò, việc tạo ra một môi trường an toàn trong nhà là điều vô cùng quan trọng để hạn chế tối đa các rủi ro và tai nạn. Do khả năng kiểm soát cơ thể của bé chưa hoàn thiện, bé rất dễ bị ngã, va đập hoặc gặp các chấn thương nhỏ nếu không được giám sát kỹ.
Đầu tiên, cha mẹ nên lót thảm mềm hoặc chăn dày trên sàn nhà tại khu vực bé hay chơi để bảo vệ bé khỏi chấn thương khi ngã. Dọn dẹp các vật sắc nhọn, đồ nhỏ dễ nuốt, dây điện và các vật dụng có thể đổ, rơi trong tầm với của bé. Với những gia đình có cầu thang, hãy lắp rào chắn an toàn ở cả đầu và cuối cầu thang.
Ngoài ra, ba mẹ phải luôn theo sát bé trong quá trình tập ngồi, bò và hạn chế để bé chơi một mình ở khu vực không được an toàn như nhà bếp, phòng tắm hay ban công. Nếu nhà có sàn trơn, nên dùng miếng chống trượt hoặc đi tất chống trượt cho bé để đảm bảo bé di chuyển an toàn.
Khi nào mẹ cần quan tâm nếu bé chưa biết bò?
Mỗi bé sẽ có tiến trình phát triển khác nhau, nếu bé chậm biết ngồi hoặc bò khoảng 1 – 2 tháng nhưng vẫn phát triển tốt các kỹ năng vận động khác, ba mẹ có thể tập dần để hỗ trợ bé. Tuy nhiên nếu sau 9 – 10 tháng tuổi bé vẫn chưa có dấu hiệu muốn lật, trườn hay bò, ba mẹ nên theo dõi kỹ hơn các dấu hiệu phát triển vận động khác để đảm bảo bé không gặp vấn đề về thần kinh – cơ hoặc vận động, chẳng hạn như:
- Bé không chống tay khi nằm sấp, không nâng đầu hay xoay người.
- Bé không có hứng thú với đồ chơi, không với tay về phía trước hay không cố gắng di chuyển.
- Bé không thể ngồi vững khi được hỗ trợ hoặc mất cân bằng thường xuyên khi ngồi.
- Trẻ có dấu hiệu mất trương lực cơ, mềm nhũn bất thường hoặc cứng đờ khi di chuyển.
Trong các trường hợp này, mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ để được đánh giá chính xác. Việc can thiệp sớm nếu có dấu hiệu chậm phát triển vận động sẽ giúp cải thiện hiệu quả hơn nhiều so với khi phát hiện muộn.
Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển vận động của bé
Sự phát triển vận động của bé trong năm đầu đời chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, từ môi trường, tương tác với cha mẹ cho đến chế độ dinh dưỡng. Việc kết hợp hài hòa các yếu tố này sẽ tạo nền tảng vững chắc giúp bé nhanh chóng học được các kỹ năng vận động như ngồi, bò và sau đó là đi đứng.
Tạo môi trường an toàn và hấp dẫn
Bé cần một không gian rộng rãi, sạch sẽ và an toàn để có thể tự do vận động. Cha mẹ có thể trải thảm mềm hoặc chăn trên sàn, bố trí đồ chơi bắt mắt ở khoảng cách vừa đủ để khuyến khích bé di chuyển. Không gian sinh hoạt nên tránh các vật sắc nhọn, vật dễ nuốt và luôn có sự quan sát của người lớn khi bé tập luyện.
Thường xuyên chơi cùng bé
Tương tác với ba mẹ là động lực lớn giúp bé phát triển kỹ năng vận động. Khi cha mẹ cùng chơi, trò chuyện, hoặc làm mẫu các động tác như bò, lật, ngồi, bé sẽ học hỏi nhanh hơn. Các trò chơi như “trốn tìm đồ chơi”, “đẩy bóng”, hay cho bé nằm sấp chơi với đồ chơi có thể giúp tăng cường sức mạnh cơ và phản xạ.
Khuyến khích bé tập luyện
Mỗi ngày, mẹ nên dành ít nhất 15 – 30 phút để hướng dẫn và tạo cơ hội cho bé vận động tự nhiên. Đặt bé nằm sấp nhiều lần trong ngày, đặt đồ chơi ở khoảng cách xa để bé với tới hay cho bé tập thể dục nhẹ với các động tác chân tay là những cách đơn giản nhưng hiệu quả.
Thời gian vận động có thể tăng dần theo lứa tuổi. Tuy nhiên cũng cần chú ý để bé không hoạt động cơ quá mức dẫn đến mệt mỏi, lâu dần tạo tâm lý sợ và lười vận động tự nhiên.
Sử dụng sản phẩm dinh dưỡng phù hợp
Dinh dưỡng là yếu tố cốt lõi trong việc hoàn thiện hệ thần kinh – cơ và phát triển thể chất. Những dưỡng chất như protein, canxi, vitamin D, vitamin K, kẽm… đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ thể chất và kích thích khả năng vận động ở trẻ nhỏ.
Ba mẹ hãy đảm bảo bổ sung hệ dưỡng chất toàn diện thông qua sữa và thức ăn hằng ngày để đồng hành trong giai đoạn tập ngồi – bò. Từ đó cung cấp năng lượng, hỗ trợ hệ xương và cơ bắp cho bé trong những cột mốc quan trọng này.
Đảm bảo bé uống đủ nước và nghỉ ngơi đủ
Cơ thể khỏe mạnh cần được cung cấp đủ nước và giấc ngủ sâu. Trẻ sơ sinh và nhũ nhi cần được bú mẹ hoặc sữa công thức đúng cữ, bên cạnh đó đảm bảo ngủ đủ từ 12–16 giờ mỗi ngày tùy độ tuổi. Giấc ngủ và nước đầy đủ cũng giúp tăng cường trao đổi chất và hỗ trợ hệ thần kinh phát triển ổn định.
Kết luận
Trên đây là giải đáp thắc mắc em bé biết bò trước hay ngồi trước. Giai đoạn bé bắt đầu tập ngồi, tập bò là thời điểm “vàng” cho sự phát triển vận động, trí tuệ và thể chất. Vì vậy, việc chăm sóc toàn diện không chỉ dừng lại ở dinh dưỡng mà còn bao gồm môi trường sống an toàn, sự tương tác tích cực từ cha mẹ và chế độ sinh hoạt lành mạnh. Khi bé được hỗ trợ đầy đủ cả về thể chất lẫn tinh thần, các kỹ năng vận động như lẫy, bò, ngồi… sẽ diễn ra tự nhiên và đúng giai đoạn. Đồng thời, đây cũng là nền tảng giúp bé phát triển vững chắc trong các giai đoạn tiếp theo như đứng, đi và giao tiếp.
Để đồng hành cùng mẹ trong hành trình nuôi con khỏe mạnh, Morinaga mang đến hai dòng sữa phù hợp theo từng giai đoạn phát triển của trẻ:
Sữa Morinaga số 1 Hagukumi: Dành cho bé từ 0 – 12 tháng tuổi, với công thức gần giống sữa mẹ, các dưỡng chất như canxi, vitamin D, DHA, ARA, lactoferrin… giúp bé cứng cáp và phát triển các kỹ năng một cách toàn diện.
Sữa Morinaga số 2 Chilmil: Thích hợp cho bé từ 6 – 36 tháng tuổi đang trong giai đoạn ăn dặm và phát triển vận động. Chilmil cung cấp nguồn năng lượng cân bằng với Whey Protein, sữa gầy, dầu cá, canxi, vitamin D và các loại dưỡng chất thiết yếu khác giúp phát triển xương, tiêu hóa khỏe và tăng cường sức đề kháng.
